โดย พิมาภา ธิติวณิชย์
ว่ากันในประเด็น “ภาวะโลกร้อน” คงต้องร่ายยาวหลายหน้ากระดาษ ตั้งแต่สาเหตุของการเกิดภาวะโลกร้อน และคงต้องไล่เรียงย้อนไปถึงเรื่องการปฏิวัติอุตสาหกรรม เรื่องการใช้น้ำมันเชื้อเพลิง และคงต้องพูดกันตั้งแต่เรื่องใต้ท้องมหาสมุทร จนสูงสุดไปถึงชั้นบรรยากาศ
ดังนั้น ในประเด็นเหล่านั้น คงต้องแยกไปคุยในหัวเรื่อง ภาวะโลกร้อนคืออะไร และการพัฒนาอย่างยั่งยืน เป็นแบบไหน .. สำหรับบทความภายใต้หัวข้อ “คุยเฟื่องเรื่องวัสดุเหลือใช้” นี้ ผู้เขียน ขอเจาะประเด็นเรื่องใกล้ตัว ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับ “การลดปริมาณขยะ” และที่น่าท้าทายคือ ลดปริมาณขยะอย่างไร ให้สามารถใช้ชีวิตปัจจุบันได้อย่างปกติ ไม่ประหลาดพิศดารเกินไปนัก และผู้เขียน ยังคงเชื่ออย่างแน่วแน่ว่า การรีไซเคิล เป็นหนึ่งในทางออกของการจัดการปัญหาขยะในปัจจุบันนี้ ..แต่จะทำอย่างไรที่จะทำให้ประชาชนทั่วไป เข้าใจ และเห็นด้วยกับการให้ความร่วมมือ จัดเตรียมขยะจากการใช้ชีวิตประจำวันนี้ ให้พร้อมเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิล .. รวมถึง การตระหนักในเรื่องการ “เลือก” บริโภคอย่างเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
ผู้เขียน มีประสบการณ์ด้านงานรณรงค์ รวมระยะเวลาทำงานอาสาสมัคร และทำแบบจริงๆจังๆ ในฐานะ NGOs / ทำงานในบริษัทผู้ประกอบการทางสังคม (Social Enterprise) และรวมถึงยังคงทำงานในลักษณะอาสาสมัคร มีส่วนร่วมในกิจกรรมรณรงค์บางรายการ รวมเวลากว่า 20 ปี และด้วยภารกิจหน้าที่การงานที่ก็ไม่ได้เอื้อต่อการทำงานรณรงค์อย่างจริงๆ จังๆ แต่ใจยังรู้สึกว่า ไม่ควรทิ้งเรื่องนี้ไป เพราะเป็นเรื่องสำคัญมาก จึงตัดสินใจเขียนหนังสือ (บทความ) ลงเวบไซต์ส่วนตัว เพื่อสาธารณประโยชน์ และเพื่อส่งเสริมความรู้ให้เยาวชน และประชาชนทั่วไป
“คุยเฟื่อง เรื่องวัสดุเหลือใช้”
คุณผู้อ่านเคยสงสัยไหมว่า ทำไมเราถึงได้ยินได้ฟัง ได้รับทราบเรื่องราวการรณรงค์การคัดแยกขยะ ลดปริมาณขยะ แทบจะตลอดเวลาเลย ไม่ว่าจะภาวะเศรษฐกิจดีหรือแย่ เงินเฟ้อหรือเงินฝืด ท้องฟ้าแจ่มใสหรือพายุเข้า ก็ยังคงมีเรื่องของการรณรงค์คัดแยกขยะ ทั้งยังได้เห็นความพยายามของหน่วยงานต่างๆ ในการสร้างกลไกการคัดแยกขยะ เพื่อนำส่งกระบวนการรีไซเคิล (ในบางกระบวนการอาจถูกเรียกว่า อัพไซเคิล ตามศัพท์ปัจจุบัน ทั้งนี้ ผู้เขียนมองว่า การตีความในประเด็นอัพไซเคิล และรีไซเคิล ดูน่าสนุกและน่าสนใจ ดังนั้น ในหนังสือเล่มนี้จะมีบทความเกี่ยวกับคำศัพท์ ด้านการนำขยะไปเข้ากระบวนการต่างๆ บ้าง)
จากประเด็นเรื่องการรับรู้เรื่องราวการรณรงค์ แทบจะตลอดเวลานั้น ผู้เขียนเอง เคยสงสัยและคิดวิเคราะห์หาคำตอบอยู่นาน สุดท้าย คำตอบอยู่ที่ชีวิตประจำวันนั่นเอง เพราะเราผลิตขยะกันทุกคน ทุกวัน เริ่มตั้งแต่ของเสียจากร่างกายจัดประเภทเป็นขยะอินทรีย์ ย่อยสลายได้เร็ว ไปจนถึง ขยะที่ทิ้งกับมือเรานี่ล่ะ ทิ้งกันทุกวันทุกวัน (แน่ล่ะ! ถ้าไม่ทิ้ง บ้านคงจะกลายเป็นหลุมฝังกลบในไม่ช้าแน่นอน)
บทความเหล่านี้ ก็นับเป็นผลผลิตจากข้อสงสัย และข้อสรุปดังกล่าวข้างต้น ดังนั้น เนื้อหาจะเน้นๆ เรื่องของตัว “ขยะ” จะไม่ได้เอ่ยถึง “ต้นเหตุ” หรือ “ต้นทาง” หรือ “ทางเลือก” พฤติกรรมเพื่อลดปริมาณขยะ (ในทัศนะของผู้เขียน คิดว่า ใช้คำว่ายืดอายุขยะ ดูเข้ากับสถานการณ์มากกว่า) เพราะถ้าพูดถึงประเด็นเหล่านี้ คงต้องเล่าเรื่องราวพร้อมกรณีศึกษาเพิ่มเติมอีกหลายร้อยหน้า ดังนั้น หนังสือเล่มนี้ จึงพุ่งเป้าไปที่เรื่องของขยะ ผู้เขียนเชื่อว่า การรับรู้ การสร้างความเข้าใจ เป็นเรื่องสำคัญลำดับต้นๆ ของมนุษย์ .. เช่น รถติด 10 นาที ไม่ขยับ ส่วนใหญ่จะหงุดหงิดกัน แต่ถ้าได้รับทราบข่าวสารว่า เกิดอะไรขึ้น เช่น ข้างหน้ามีอุบัติเหตุ สัญญาณการจราจรเสีย มีการจัดงานในละแวกนั้นส่งผลให้รถหนาแน่นผิดปกติ เมื่อรับทราบและเข้าใจเหตุดังนี้แล้ว ใจเราจะลดความหงุดหงิดลงได้ในระดับหนึ่ง อาจเหลือทิ้งไว้แต่ความเซ็ง เบื่อนิดๆ หรือไม่ก็เป็นบทเรียนว่าจะศึกษาเส้นทาง และสภาพการจราจร ปัจจัยแวดล้อม ก่อนออกเดินทาง เป็นต้น
ก็ ไม่ต่างอะไรกับเรื่องขยะมากนัก แค่เราเข้าใจว่า แต่ละชิ้นที่กำลังจะหลุดออกจากมือเราลงไปสู่ถังขยะรวมนั้น มายังไง .. เห็นทรายในเนื้อขวดแก้วที่กำลังจะทิ้ง เห็นกระบวนการกว่าที่จะได้ขวดใบนี้มา เห็นพลังงานความร้อนที่หลอมมันขึ้นมา .. เชื่อว่า คุณผู้อ่าน จะตัดใจทิ้งลงถังขยะรวมได้ยากลง เป็นต้น
ความคาดหวังเล็กๆ ของผู้เขียน จากการเขียนหนังสือเล่มนี้ คือ ท่านผู้อ่านจะรู้สึกเพลิดเพลินไปกับเนื้อหาภาษาประชาชนทั่วไป (ที่สอดแทรกภาษาวิชาการบ้างเล็กน้อย) ความเพลิดเพลินนี้ จะส่งผลให้ท่านผู้อ่านมีหัวใจที่เบิกบาน ใช้ชีวิตประจำวันอย่างมีความสุข หยิบจับอะไรก็เห็นไปถึงต้นทาง และใส่ใจเรื่องรอบตัว แผ่ความรู้สึกเป็นมิตร ความรู้สึกอบอุ่นออกจากตัวเองผ่านแววตา ผ่านรอยยิ้ม เพื่อสร้างสรรค์สังคมได้ .. ถึงแม้เนื้อหาจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับขยะ แต่การอ่าน นอกจากจะได้รับทราบถึงเนื้อหาแล้ว ยังเป็นการเรียบเรียงความคิด รู้สึกเพลิดเพลินได้ .. นี้ถึงจะเรียกได้ว่า ขยะสร้างประโยชน์ ของแท้
